1. Ogólna charakterystyka.................................................................................................... 1
Anna Nasierowska-Guttmejer
1.1. Ostatnie 20 lat w diagnostyce nowotworów neuroendokrynnych
układu pokarmowego............................................................................................................ 1
1.2. Epidemiologia................................................................................................................ 6
1.3. Metody diagnostyczne ...................................................................................................8
1.4. Diagnoza patomorfologiczna........................................................................................11
1.5. Podsumowanie..............................................................................................................12
2. Rodzaje wykonywanych badań obrazowych...................................................................14
Jarosław B. Ćwikła
2.1. Wprowadzenie..............................................................................................................14
2.2. USG, EUS i śródoperacyjne badanie USG ..................................................................14
2.3. Tomografia komputerowa (TK)................................................................................... 15
2.4. Rezonans magnetyczny (MR).......................................................................................19
2.5. Metody obrazowania czynnościowego .........................................................................20
3. Zalecenia kliniczne...........................................................................................................26
Agnieszka Kolasińska-Ćwikła
3.1. Rozpoznawanie.............................................................................................................26
3.2. Diagnostyka biochemiczna........................................................................................... 26
3.3. Metody leczenia.............................................................................................................28
4. Nowotwory neuroendokrynne żołądka ........................................................................... 34
Katarzyna Guzińska-Ustymowicz, Małgorzata Malinowska
4.1. Choroby żołądka predysponujące do rozwoju NEN
(zapalenie zanikowe autoimmunologiczne).................................................................. ..….34
4.2. Podział histologiczny i kliniczny ..................................................................................36
4.3. Podział kliniczno-patologiczny NEN żołądka ............................................................. 37
4.4. Diagnoza patomorfologiczna........................................................................................ 41
4.5. Podsumowanie.............................................................................................................. 42
5. Nowotwory neuroendokrynne czynne hormonalnie........................................................ 44
Barbara Górnicka
5.1. Zespoły kliniczne w przebiegu NEN (zespół rakowiaka, zespół Zollingera-Ellisona)
i ich powikłania..................................................................................................................... 44
5.2. Czynne hormonalnie nowotwory neuroendokrynne trzustki......................................... 48
5.3. Guz insulinowy trzustki (insulinoma).............................................................................50
5.4. Guz gastrynowy (gastrinoma)........................................................................................ 51
5.5. Guz produkujący wazoaktywny peptyd jelitowy (VIPoma)........................................... 51
6. Nowotwory neuroendokrynne trzustki nieczynne hormonalnie........................................ 53
Dorota Łącka, Anna Nasierowska-Guttmejer
6.1. Dane epidemiologiczne i kliniczne................................................................................. 53
6.2. Diagnostyka ....................................................................................................................55
6.3. Charakterystyka morfologiczna PanNEN........................................................................59
6.4. Diagnoza patomorfologiczna.......................................................................................... 63
6.5. Podsumowanie.................................................................................................................64
7. Nowotwory neuroendokrynne wyrostka robaczkowego....................................................66
Ewa Chmielik, Jakub Simek
8. Nowotwory neuroendokrynne jelita cienkiego ................................................................ 72
Aleksandra Pręgowska-Szczęsna, Anna Nasierowska-Guttmejer
8.1. Podział anatomiczny, epidemiologia i klinika............................................................... 72
8.2. Klasyfikacja................................................................................................................... 73
8.3. Diagnostyka patomorfologiczna.................................................................................... 75
8.4. Podsumowanie................................................................................................................76
9. Nowotwory neuroendokrynne jelita grubego....................................................................78
Małgorzata Kołos, Anna Nasierowska-Guttmejer
9.1. Podział anatomiczny i epidemiologia............................................................................ 78
9.2. Klinika............................................................................................................................ 80
9.3. Podział histologiczny.................................................................................................... 81
9.4. Metody diagnostyczne.................................................................................................. 82
9.5. Diagnostyka patomorfologiczna .................................................................................. 83
9.6. Podsumowanie.............................................................................................................. 86
10. Nowotwory neuroendokrynne wątroby......................................................................... 88
Anna Nasierowska-Guttmejer, Małgorzata Kołos
10.1. Przerzuty do wątroby — diagnostyka i epidemiologia............................................... 88
10.2. NEN pierwotny wątroby............................................................................................. 89
10.3. Klinika ........................................................................................................................ 90
10.4. Podsumowanie............................................................................................................. 92
11. Przypadki nowotworów neuroendokrynnych spotykane przez chirurga i ginekologa....94
11.1. NEN żołądka................................................................................................................ 94
Anna Nasierowska-Guttmejer, Małgorzata Malinowska
11.2. NEN dwunastnicy....................................................................................................... 104
Anna Nasierowska-Guttmejer, Małgorzata Kołos
11.3. NEN trzustki...............................................................................................................113
Anna Nasierowska-Guttmejer, Małgorzata Kołos
11.4. NEN jelita cienkiego.................................................................................................. 125
Anna Nasierowska-Guttmejer, Małgorzata Kołos
11.5. NEN wyrostka robaczkowego.................................................................................... 131
Ewa Chmielik, Jakub Simek
11.6. NEN jelita grubego.....................................................................................................136
Anna Nasierowska-Guttmejer, Małgorzata Kołos