Biblioteka Chirurga Onkologa. Tom 13. Nowe strategie leczenia raka tarczycy

1. Diagnostyka raka tarczycy ...........................................................................................1
Jolanta Krajewska
1.1. Wstęp ........................................................................................................................1
1.2. Objawy ......................................................................................................................1
1.3. Diagnostyka ..............................................................................................................2
2. Patologia molekularna raka tarczycy ...........................................................................5
Dagmara Rusinek, Barbara Jarząb
2.1. Wstęp ........................................................................................................................5
2.2. Rak brodawkowaty tarczycy ......................................................................................6
2.3. Rak pęcherzykowy tarczycy ......................................................................................11
2.4. Rak oksyfi lny tarczycy — rak Hürthle’a .....................................................................12
2.5. Niskozróżnicowany oraz anaplastyczny rak tarczycy ...............................................13
2.6. Rak rdzeniasty tarczycy ............................................................................................13
3. Diagnostyka molekularna raka tarczycy .......................................................................20
Małgorzata Oczko-Wojciechowska
3.1. Wstęp ........................................................................................................................20
3.2. Techniczne aspekty testów molekularnych stosowanych
w ocenie materiału biopsyjnego pobranego z guzów tarczycy .........................................21
3.3. Dostępne testy molekularne stosowane w diagnostyce przedoperacyjnej
raka tarczycy .....................................................................................................................22
3.3.1. Afi rma Gene Expression Classifi er .......................................................................22
3.3.2. ThyroSeq ................................................................................................................23
3.3.3. ThyGenX/ThyraMIR ................................................................................................24
3.3.4. RosettaGX Reval ....................................................................................................25
3.4. Podsumowanie ..........................................................................................................25
4. Główne typy histopatologiczne .....................................................................................28
Ewa Chmielik
4.1. Wstęp .........................................................................................................................28
4.2. Rak zróżnicowany ......................................................................................................28
4.2.1. Rak brodawkowaty ..................................................................................................28
4.2.2. Rak pęcherzykowy ..................................................................................................32
4.3. Rak z komórek Hürthle’a ............................................................................................33
4.4. Rak niskozróżnicowany ..............................................................................................34
4.5. Rak anaplastyczny .....................................................................................................35
4.6. Rak rdzeniasty ............................................................................................................36
5. Diagnostyka cytologiczna raka tarczycy ........................................................................41
Ewa Chmielik
6. Anatomia chirurgiczna gruczołu tarczowego..................................................................45
Marek Dedecjus
7. Nowa strategia leczenia operacyjnego chorych na raka tarczycy ..................................48
Agnieszka Czarniecka, Marcin Barczyński, Marek Dedecjus, Krzysztof Kuzdak
7.1. Wstęp ..........................................................................................................................48
7.2. Zróżnicowane raki tarczycy (rak brodawkowaty i rak pęcherzykowy) .........................48
7.2.1. Wskazania do pierwotnego i wtórnego wycięcia tarczycy ........................................48
7.2.2. Wskazania do usunięcia układu chłonnego centralnego (węzłów chłonnych
przedziału VI) oraz bocznego szyi w rakach zróżnicowanych ............................................53
7.2.3. Operacje nawrotów ...................................................................................................54
7.2.4. Operacje wielonarządowe .........................................................................................55
7.3. Rak rdzeniasty tarczycy ...............................................................................................56
7.4. Rak anaplastyczny .......................................................................................................57
7.5. Powikłania pooperacyjne .............................................................................................58
7.5.1. Współczesne możliwości redukcji ryzyka porażenia nerwów krtaniowych ...............58
7.5.2. Zapobieganie pooperacyjnej niedoczynności przytarczyc ........................................61
7.6. Podsumowanie .............................................................................................................62
8. Leczenie zróżnicowanych raków tarczycy jodem radioaktywnym ...................................67
Daria Handkiewicz-Junak
8.1. Wstęp ...........................................................................................................................67
8.2. Terapia radioizotopowa ................................................................................................67
8.3. Leczenie uzupełniające jodem promieniotwórczym .....................................................68
8.4. Leczenie jodem promieniotwórczym chorych w stadium rozsiewu
choroby nowotworowej .......................................................................................................70
8.4.1. Czynniki predykcyjne w leczeniu izotopowym zróżnicowanego
raka tarczycy .......................................................................................................................70
8.4.2. Indukcja jodochwytności ...........................................................................................70
8.5. Oporność na leczenie 131I ..........................................................................................71
8.6. Przeciwwskazania do leczenia 131I ............................................................................71
8.7. Kwalifi kacja i przebieg leczenia 131I ...........................................................................71
8.8. Powikłania terapii jodem promieniotwórczym ..............................................................72
8.8.1. Działania niepożądane niezwiązane z ryzykiem indukcji
nowotworów wtórnych ........................................................................................................72
8.8.2. Nowotwory wtórne po leczeniu jodem promieniotwórczym.......................................73
9. Miejsce teleradioterapii w leczeniu raka tarczycy ...........................................................75
Zbigniew Wygoda, Daria Handkiewicz-Junak
9.1. Wstęp ...........................................................................................................................75
9.2. Techniki napromieniania ..............................................................................................76
9.3. Radioterapia radykalna ................................................................................................77
9.3.1. Zróżnicowany rak tarczycy ........................................................................................77
9.3.2. Rak rdzeniasty tarczycy ............................................................................................78
9.3.3. Rak anaplastyczny tarczycy .....................................................................................78
9.4. Radioterapia paliatywna ...............................................................................................78
10. Leczenie inhibitorami kinaz zaawansowanego raka tarczycy ........................................80
Jolanta Krajewska
10.1. Wstęp ...........................................................................................................................80
10.2. Rak rdzeniasty tarczycy ...............................................................................................80
10.3. Zróżnicowany rak tarczycy ...........................................................................................83
10.4. Niezróżnicowany (anaplastyczny) rak tarczycy ............................................................84
10.5. Powikłania leczenia celowanego raka tarczycy ...........................................................85
10.6. Wskazania do terapii TKI u chorych na zaawansowanego
raka tarczycy .........................................................................................................................86
10.7. Podsumowanie .............................................................................................................88
11. Rak rdzeniasty tarczycy — od biologii molekularnej do decyzji lekarskiej ........................91
Barbara Jarząb, Małgorzata Oczko-Wojciechowska, Jolanta Krajewska,
Agnieszka Czarniecka
11.1. Wstęp ...........................................................................................................................91
11.2. Objawy raka rdzeniastego tarczycy .............................................................................91
11.3. Dziedziczny rak rdzeniasty tarczycy ............................................................................92
11.4. Protoonkogen RET ......................................................................................................93
11.5. Diagnostyka .................................................................................................................94
11.5.1. Diagnostyka genetyczna raka rdzeniastego tarczycy ..............................................94
11.5.2. Badania biochemiczne stosowane w rozpoznaniu i monitorowaniu
raka rdzeniastego tarczycy i zespołu MEN 2 ......................................................................97
11.5.3. Badania obrazowe .................................................................................................100
11.6. Leczenie raka rdzeniastego tarczycy ........................................................................101
11.6.1. Leczenie operacyjne ..............................................................................................101
11.6.2. Operacje profi laktyczne u nosicieli mutacji RET ...................................................101
11.6.3. Radioterapia...........................................................................................................102
11.6.4. Leczenie nawrotu raka rdzeniastego tarczycy i choroby przetrwałej ....................103
12. Rak anaplastyczny tarczycy ........................................................................................106
Zbigniew Wygoda
12.1. Wstęp .......................................................................................................................106
12.2. Patogeneza i przebieg kliniczny ...............................................................................106
12.3. Diagnostyka ..............................................................................................................108
12.4. Leczenie ...................................................................................................................109
12.4.1. Leczenie operacyjne ............................................................................................109
12.4.2. Radioterapia..........................................................................................................110
12.4.3. Leczenie systemowe ............................................................................................111
12.4.4. Leczenie objawowe i paliatywne ..........................................................................112
13. Rak tarczycy u dzieci ..................................................................................................115
Daria Handkiewicz-Junak, Aleksandra Kropińska 115
13.1. Wstęp ......................................................................................................................115
13.2. Epidemiologia ..........................................................................................................115
13.3. Etiologia i patogeneza zróżnicowanego raka tarczycy ............................................116
13.3.1. Promieniowanie jonizujące ..................................................................................116
13.3.2. Inne czynniki predysponujące do rozwoju zróżnicowanego
raka tarczycy u dzieci........................................................................................................116
13.4. Obraz kliniczny i rokowanie .....................................................................................117
13.5. Badania przesiewowe i diagnostyka zmian
ogniskowych w tarczycy ...................................................................................................117
13.6. Leczenie ..................................................................................................................118
13.7. Leczenie operacyjne ................................................................................................118
13.7.1. Powikłania po leczeniu operacyjnym ....................................................................119
13.8. Leczenie jodem promieniotwórczym ........................................................................119
13.8.1. Leczenie uzupełniające 131I .................................................................................119
13.8.2. Leczenie izotopowe przerzutów odległych.............................................................120
13.8.3. Przeciwwskazania do leczenia 131I w zróżnicowanych
rakach tarczycy u dzieci ...................................................................................................120
13.8.4. Przygotowanie dziecka do leczenia radioaktywnym jodem .................................120
13.8.5. Stosowane aktywności i schematy leczenia ........................................................121
13.8.6. Działania niepożądane po leczeniu jodem promieniotwórczym ..........................121
13.9. Leczenie L-tyroksyną ..............................................................................................122
13.10. Inne metody postępowania terapeutycznego .......................................................122
13.11. Monitorowanie chorych po zakończonym leczeniu ...............................................122
13.12. Rokowanie .............................................................................................................122