Dietoterapia 1

Przedmowa ... 9

1. Ustalanie zapotrzebowania energetycznego w różnych stanach chorobowych (Danuta Gajewska) ... 11
Wiadomości ogólne ... 11
Całkowita przemiana materii ... 12
Wprowadzenie ... 12
Całkowite zapotrzebowanie energetyczne ludzi chorych ... 15
Wybrane piśmiennictwo ... 20

2. Postępowanie dietetyczne w nadwrażliwościach pokarmowych (Joanna Myszkowska-Ryciak, Ewa Lange) ... 22
Wiadomości ogólne ... 22
Alergie pokarmowe ... 22
Definicja ... 22
Etiologia i patogeneza ... 23
Najczęściej występujące alergeny pokarmowe ... 25
Objawy i powikłania ... 27
Diagnostyka ... 28
Epidemiologia ... 31
Leczenie alergii pokarmowej ... 32
Reakcje pseudoalergiczne ... 36
Wybrane piśmiennictwo ... 36

3. Leczenie dietetyczne nieswoistych stanów zapalnych jelit (Danuta Gajewska) ... 38
Wiadomości ogólne ... 38
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego ... 38
Choroba Leśniowskiego-Crohna ... 39
Etiopatogeneza ... 39
Rozpoznanie ... 42
Dietoterapia nieswoistych stanów zapalnych jelit ... 43
Wprowadzenie ... 43
Energia ... 44
Białko ... 45
Tłuszcze ... 45
Błonnik pokarmowy ... 46
Witamina B12 ... 46
Foliany ... 46
Żelazo ... 46
Wapń i witamina D ... 47
Cynk ... 47
Selen ... 47
Laktoza ... 48
Probiotyki i prebiotyki ... 49
Antyoksydanty ... 49
Leczenie żywieniowe jako wsparcie w terapii nieswoistych stanów zapalnych jelit ... 50
Leki stosowane w terapii nieswoistych stanów zapalnych jelit a dieta ... 51
Wybrane piśmiennictwo ... 52

4. Postępowanie dietetyczne u osób z zespołem jelita drażliwego (Dariusz Włodarek) ... 54
Definicja ... 54
Etiopatogeneza ... 54
Objawy kliniczne ... 54
Rola czynników dietetycznych w zespole jelita drażliwego ... 56
Wprowadzenie ... 56
Nietolerancja pokarmowa ... 56
Kawa ... 56
Alkohol ... 57
Substancje słodzące ... 57
Produkty sprzyjające powstawaniu gazów jelitowych ... 58
Nadmierna konsumpcja ... 59
Rola błonnika pokarmowego w terapii zespołu jelita drażliwego ... 59
Probiotyki ... 61
Zalecenia dietetyczne w zespole jelita drażliwego ... 61
Wybrane piśmiennictwo ... 65

5. Zasady postępowania dietetycznego w marskości wątroby (Danuta Gajewska) ... 66
Wiadomości ogólne ... 66
Marskość wątroby ... 66
Podziały ... 67
Etiologia ... 67
Objawy kliniczne ... 67
Zaburzenia metabolizmu w marskości wątroby ... 71
Ocena stanu odżywienia pacjentów z marskością ... 74
Dietoterapia marskości ... 76
Wprowadzenie ... 76
Energia ... 77
Białko ... 78
Tłuszcze ... 79
Węglowodany ... 80
Błonnik pokarmowy ... 80
Witaminy i składniki mineralne ... 80
Płyny ... 83
Żywienie w marskości niewyrównanej ... 83
Encefalopatia wątrobowa ... 83
Wodobrzusze ... 84
Żylaki przełyku ... 86
Nadciśnienie wrotne ... 86
Żywienie wspomagające dietoterapię marskości wątroby ... 87
Wybrane piśmiennictwo ... 90

6. Postępowanie dietetyczne w schorzeniach trzustki (Dariusz Włodarek, Joanna Myszkowska-Ryciak) ... 92
Wiadomości ogólne ... 92
Ostre zapalenie trzustki ... 92
Definicja i podział ... 92
Epidemiologia ... 93
Etiologia i patogeneza ... 93
Objawy i powikłania ... 94
Diagnostyka ... 94
Zasady terapii w ostrym zapaleniu trzustki ... 95
Postępowanie dietetyczne ... 95
Przewlekłe zapalenie trzustki ... 99
Definicja i podział ... 99
Epidemiologia ... 100
Etiologia i patogeneza ... 101
Objawy i powikłania ... 102
Diagnostyka ... 103
Zasady terapii przewlekłego zapalenia trzustki ... 104
Wybrane piśmiennictwo ... 107

7. Przewlekła choroba nerek – okres leczenia zachowawczego (Lucyna Kozłowska) ... 109
Definicja, diagnostyka i stadia przewlekłej choroby nerek ... 109
Epidemiologia ... 111
Postępowanie dietetyczne ... 112
Wprowadzenie ... 112
Białko ... 113
Wartość energetyczna diety ... 116
Tłuszcz i węglowodany ... 116
Fosfor ... 117
Wapń ... 118
Potas ... 118
Sód ... 119
Żelazo, cynk, selen ... 120
Witaminy ... 120
Podsumowanie ... 121
Wybrane piśmiennictwo ... 122

8. Przewlekła choroba nerek – okres leczenia nerkozastępczego (Lucyna Kozłowska) ... 124
Formy leczenia nerkozastępczego ... 124
Epidemiologia ... 125
Postępowanie dietetyczne przy hemodializie i dializie otrzewnowej ... 125
Wprowadzenie ... 125
Białko ... 126
Wartość energetyczna diety ... 127
Składniki mineralne i witaminy ... 128
Transplantacja nerki ... 132
Wprowadzenie ... 132
Wartość energetyczna diety ... 133
Białko ... 134
Tłuszcz i węglowodany ... 135
Składniki mineralne ... 136
Witaminy ... 137
Wybrane piśmiennictwo ... 137

9. Postępowanie dietetyczne w chorobach neurodegeneracyjnych ośrodkowego układu nerwowego – choroba Parkinsona i choroba Alzheimera (Dariusz Włodarek) ... 140
Choroba Parkinsona ... 140
Definicja ... 140
Epidemiologia ... 140
Etiologia ... 141
Rozpoznanie ... 141
Objawy i leczenie ... 141
Choroba Alzheimera ... 143
Definicja ... 143
Epidemiologia ... 143
Patogeneza ... 143
Objawy ... 144
Przyczyny spadku masy ciała u osób z chorobą Alzheimera ... 144
Przyczyny spadku masy ciała u osób z chorobą Parkinsona ... 145
Czynniki żywieniowe mające znaczenie w przebiegu choroby Parkinsona i choroby Alzheimera ... 146
Wartość energetyczna diety ... 146
Tłuszcze ... 146
Cholesterol ... 147
Witaminy antyoksydacyjne ... 147
Alkohol i kawa ... 148
Zalecenia żywieniowe ... 149
Wybrane piśmiennictwo ... 153

10. Dietoterapia zespołu metabolicznego (Sa’eed Bawa) ... 155
Definicje i kryteria rozpoznania zespołu metabolicznego ... 155
Epidemiologia ... 159
Patogeneza ... 160
Otyłość wisceralna a insulinooporność ... 160
Dyslipidemia aterogenna w zespole insulinooporności ... 162
Nadciśnienie a dysfunkcja śródbłonka ... 164
Postępowanie dietetyczne w zespole metabolicznym ... 165
Wybrane piśmiennictwo ... 174

11. Dna moczanowa (Lucyna Kozłowska) ... 177
Definicja i epidemiologia ... 177
Etiologia i patogeneza ... 178
Objawy, powikłania i leczenie ... 179
Czynniki dietetyczne jako elementy ryzyka hiperurykemii i dny moczanowej ... 181
Związki purynowe ... 181
Alkohol ... 184
Cukry proste ... 185
Związki fenolowe ... 186
Kwasy tłuszczowe ... 186
Inne czynniki mające wpływ na urykemię ... 187
Redukcja masy ciała ... 187
Wysiłek fizyczny ... 187
Dietoterapia dny moczanowej ... 187
Wybrane piśmiennictwo ... 188

12. Żywienie w chorobach nowotworowych (Ewa Lange, Sa’eed Bawa) ... 190
Wiadomości ogólne ... 190
Podział i charakterystyka ogólna nowotworów ... 191
Onkogeneza ... 192
Diagnostyka nowotworowa ... 193
Epidemiologia chorób nowotworowych w Polsce ... 194
Anoreksja nowotworowa ... 195
Zaburzenia metaboliczne w chorobach nowotworowych ... 195
Leczenie chorób nowotworowych ... 197
Dietoterapia chorób nowotworowych ... 198
Niedobory składników pokarmowych i suplementacja diety osób z chorobami nowotworowymi ... 206
Profilaktyka wtórna chorób nowotworowych ... 210
Wybrane piśmiennictwo ... 213

13. Zastosowanie indeksu glikemicznego w dietoterapii chorób dietozależnych (Ewa Lange) ... 215
Wiadomości ogólne ... 215
Czynniki wpływające na wysokość indeksu glikemicznego żywności ... 218
Indeks glikemiczny a choroby związane z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej i lipidowej ... 221
Wybrane piśmiennictwo ... 226