Osteoporoza Problem interdyscyplinarny

Rozdział 1. OSTEOPOROZA PIERWOTNA – Janusz E. Badurski, Nonna A. Nowak
1.1. Istota, definicje, kryteria diagnostyczne
1.2. Czynniki i mechanizmy przebudowy kości wpływające na rosnące z wiekiem ryzyko złamania
1.3. Skutki ogólnoustrojowe przechodzenia bodźców drogą Wnt/katenina lub poprzez aktywację PPAR (peroxisome proliferator-activated receptors – receptory aktywowane przez proliferatory peroksysomów)
Piśmiennictwo
 
Rozdział 2. Kość jako aktywny organ człowieka – Magdalena Walicka, Edward Franek
2.1. Przebudowa tkanki kostnej
2.2. Rola kości w utrzymywaniu homeostazy wapniowo-fosforanowo-magnezowej
2.3. Rola kości w utrzymywaniu równowagi kwasowo-zasadowej
2.4. Funkcje endokrynne kości 
2.5. Manifestacja kostna chorób ogólnoustrojowych
2.6. Podsumowanie
Piśmiennictwo
 
Rozdział 3. Osteoporoza u mężczyzn – Waldemar Misiorowski
3.1. Etiologia
3.2. Rozpoznawanie i leczenie
3.3. Mniej zarejestrowanych leków dla mężczyzn niż dla kobiet
Piśmiennictwo
 
Rozdział 4. DIAGNOSTYKA OSTEOPOROZY – Edward Czerwiński, Weronika Wielanowska, Przemysław Borowy
            4.1. Badanie gęstości mineralnej kości (bone mineral density, BMD)
.1.2. DXA centralna 
4.2. Ocena ryzyka złamania metodą FRAX
4.3. Nowe zastosowania badania DXA 
4.3.1. Ocena złamań kręgowych (vertebral fracture assessment, VFA)
4.3.2. DXA w ocenie składu masy ciała (body composition)
4.3.3. Wskaźnik kości beleczkowej (trabecular bone score, TBS)
4.4. Densytometria obwodowa
4.5. Ilościowa ultrasonografia (quantitative ultrasonography, QUS)
4.6. Tomografia komputerowa (computed tomography, CT)
4.7. Badanie radiologiczne w diagnostyce złamań kręgosłupa
Piśmiennictwo
 
Rozdział 5. Cukrzyca typu 2 – wpływ na masę kostną i złamania – Magdalena Walicka, Edward Franek
5.1. Wpływ hiperglikemii na jakość tkanki kostnej
5.2. Hormony inkretynowe
5.3. Wpływ tkanki tłuszczowej na metabolizm kostny
5.4. Masa kostna w cukrzycy typu 2
5.5. Wpływ leków stosowanych w terapii cukrzycy typu 2 na metabolizm kostny i ryzyko złamania
5.6. Ryzyko złamania w cukrzycy typu 2
5.7. Podsumowanie 
Piśmiennictwo
 
Rozdział 6. Ryzyko złamań związane z przewlekłym podawaniem glikokortykosteroidów – Piotr Głuszko
6.1. Patomechanizm złamań 
6.2. Ryzyko złamań w przebiegu przewlekłej steroidoterapii
6.3. Postępowanie prewencyjne i leczenie osteoporozy wtórnej
6.4. Farmakoterapia GIO
Piśmiennictwo
 
Rozdział 7. ZŁAMANIA KOŚCI W PRZEWLEKŁEJ CHOROBIE NEREK – Andrzej Więcek, Teresa Nieszporek
Piśmiennictwo
 
Rozdział 8. Choroba nowotworowa kości – Waldemar Misiorowski
8.1. Patofizjologia nowotworowej choroby kości
8.2. Diagnostyka niskiej masy kostnej u chorych na raka
8.3. Identyfikacja przerzutów do kości 
 8.4. Choroba nowotworowa a ryzyko złamań
 8.5. Leczenie ablacyjne a ryzyko złamań
8.6. Rak piersi
8.6.1. Kobiety przed menopauzą
8.6.2. Kobiety po menopauzie
8.7. Rak gruczołu krokowego
8.8. Nowotwory układu hemopoetycznego
8.8.1. Szpiczak mnogi i gammapatie monoklonalne
8.8.2. Przeszczep szpiku
8.9. Podsumowanie
                       Piśmiennictwo 
 
Rozdział 9. PROBLEM ZŁAMAŃ OSTEOPOROTYCZNCH – Edward Czerwiński, Piotr Rozpondek, Marek Synder, Jarosław Amarowicz, Małgorzata Berwecka
9.1. Epidemiologia złamań
9.1.1. Złamania bliższego końca kości udowej 

9.1.2. Złamania kręgosłupa

9.1.3. Złamanie dalszego końca kości promieniowej (złamanie Collesa)
                   9.1.4. Złamania bliższego końca kości ramiennej
9.2. Jakość życia po złamaniu osteoporotycznym
9.3. Ortogeriatria 
9.4. Zapobieganie wtórnym złamaniom 
Piśmiennictwo
 
Rozdział 10. Suplementacja wapnia i witaminy D w zapobieganiu złamań osteoporotycznych u osób starszych: korzyści i kontrowersje – Ewa Marcinowska-Suchowierska
10.1. Skuteczność terapeutyczna wapnia w zapobieganiu złamaniom 
10.2. Suplementacja wapnia – kontrowersje
10.3. Skuteczność terapeutyczna witaminy D oraz witaminy D łącznie z wapniem w zapobieganiu złamaniom
10.3.1. Witamina D
10.3.2. Witamina D z wapniem
10.4. Suplementacja wapnia i witaminy D w zmniejszeniu ryzyka złamań i upadków w populacji osób starszych i u indywidualnego pacjenta – spojrzenie kliniczne, wytyczne
10.4.1. Wapń
10.4.2. Witamina D
10.5. Suplementacja witaminy D populacji zdrowej
10.6. Leczenie/suplementacja niedoborów witaminy D u indywidualnych pacjentów
Piśmiennictwo
 
Rozdział 11. LECZENIE FARMAKOLOGICZNE OSTEOPOROZY – Ewa Marcinowska-Suchowierska
11.1. Podstawowe dane
11.2. Leki antyresorpcyjne
11.3. Wybiórcze modulatory receptora estrogenowego
11.4. Bisfosfoniany (BS)
11.4.1. Podstawowe dane
11.4.2. Wchłanianie z przewodu pokarmowego
11.4.3. Wydalanie przez nerki
11.4.4. Charakterystyka poszczególnych bisfosfonianów
11.5. Denosumab (DEN)
11.6. Leki anaboliczne i anaboliczno-przeciwresorpcyjne
11.6.1. Parathormon (PTH)
11.6.2. Stront
11.7. Leczenie farmakologiczne skojarzone i sekwencyjne
11.8. Zasady wyboru terapii i zalecenia w osteoporozie
Piśmiennictwo
 
Rozdział 12. LECZENIE FARMAKOLOGICZNE OSTEOPOROZY – DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE LEKÓW, POWIKŁANIA – Ewa Marcinowska-Suchowierska
12.1. Bisfosfoniany (BS)
12.1.1. Pozakostne działania niepożądane BS 
12.1.2. Kostne działania niepożądane BS
12.1.3. Jak długo można bezpiecznie stosować BS
12.1.4. Przerwa w terapii bisfosfonianami
12.2. Wybiórcze modulatory receptora estrogenowego (selective estrogen receptor modulators, SERM)
12.3. Denosumab (DEN)
12.4. Parathormon – PTH (1-34)
12.5. Ranelinian strontu (RS) 
Piśmiennictwo
 
Rozdział 13. UPADKI JAKO PRZYCZYNA ZŁAMAŃ I ZWIĘKSZONEJ ŚMIERTELNOŚCI – Anna Skalska, Małgorzata Fedyk-Łukasik
13.1. Upadki 
13.1.1. Definicja upadku
13.1.2. Epidemiologia upadków
13.2. Przyczyny upadków
13.2.1. Czynniki ryzyka upadków
13.2.2. Przyczyny upadków
13.3. Skutki upadków
13.3.1. Złamania jako skutek upadków
13.3.2. Konsekwencja złamań powstałych wskutek upadku
13.4. Złamania jako przyczyna zwiększonej śmiertelności
13.4.1. Śmiertelność po złamaniach bkk udowej 
13.4.2. Śmiertelność po złamaniach trzonów kręgowych
13.5. Inne urazy związane z upadkami
13.6. Lęk przed upadkiem i zespół poupadkowy
13.7. Jakość życia po upadku
13.8. Zapobieganie upadkom
Piśmiennictwo
 
Rozdział 14. SARKOPENIA – PATOGENEZA, DIAGNOSTYKA I LECZENIE – Edward Czerwiński, Małgorzata Berwecka, Kamila Boczoń
14.1. Definicja sarkopenii 
14.2. Epidemiologia
14.3. Objawy
14.4. Budowa i zarys fizjologii mięśnia 
14.4.1. Powstawanie mięśnia 
14.4.2. Regeneracja mięśnia
14.4.3. Witamina D i mięsień
14.5. Patofizjologia sarkopenii 
14.5.1. Czynniki ryzyka
14.5.2. Brak aktywności fizycznej
14.5.3. Starzenie się mięśni a sarkopenia
14.5.4. Hormony a starzenie się
14.5.5. Zaburzenia unerwienia w sarkopenii – motoneuron
14.5.6. Synapsa neuromięśniowa
14.5.7 Podprogowy stan zapalny 
14.5.8. Układ krążenia a sarkopenia
14.6. Diagnostyka sarkopenii
14.6.1. Pomiar masy mięśniowej
14.6.2. Badanie siły – metody
14.6.3. Badanie funkcji – metody
14.7. Leczenie 
14.7.1. Ćwiczenia 
14.7.2. Odżywianie 
14.7.3. Witamina D 
14.7.4. Farmakoterapia 
Piśmiennictwo
 
Rozdział 15. SARKOPENIA A OSTEOPOROZA –Małgorzata Berwecka, Kamila Boczoń, Edward Czerwiński
15.1. Historia definicji
15.1.1. Osteoporoza
15.1.2. Sarkopenia
15.1.3. „Sarkoosteoporoza”
15.1.4. Frailty („zespół kruchości”)
15.1.5. Zespół lokomocyjny
15.1.6. Zespół dysmobilności (dysmobility syndrome)
15.2. Starość czy choroba?
15.3. Czynniki wpływające na rozwój osteoporozy i sarkopenii
15.3.1. Czynniki genetyczne
15.3.2. Płeć, wiek a masa kostna i mięśniowa
15.3.3. Bodźce mechaniczne
15.3.4. Hormon wzrostu/insulinopodobny czynnik wzrostu
15.3.5. Mięsień i kość jako organy wydzielnicze
15.3.6. Witamina D
15.3.7. Hormony płciowe
15.3.8. Cukrzyca/insulinooporność
15.3.9. Przewlekłe procesy zapalne
15.3.10. Niedożywienie
15.3.11. Palenie tytoniu
15.3.12. Alkohol
15.4. Podsumowanie
Piśmiennictwo
 
Rozdział 16. NORDIC WALKING W ZAPOBIEGANIU UPADKOM – Józef Opara
16.1. Rola aktywności fizycznej w zapobieganiu upadkom
16.2. Rola nordic walking
16.2.1. Nordic walking – rys historyczny
16.2.2. Przegląd badań
16.3. Podsumowanie
Piśmiennictwo
 
Rozdział 17. System Zapobiegania Złamaniom na świecie i w Polsce – Jarosław Amarowicz, Edward Czerwiński
17.1. System zapobiegania złamaniom – Fracture Liaison Services (FLS)
17.1.1. Fracture Liaison Services – jak to dziala?
17.1.2. Capture the Fracture – Best Practice Framework
17.1.3. Skuteczność systemów Fracture Liaison Services
17.2. Wprowadzenie Systemu Zapobiegania Złamaniom w Polsce 
Piśmiennictwo