Endometrium a rozrodczość

red. Piotr Skałba

Endometrium to mały, ale niezwykle interesujący i ważny dla rozrodczości fragment kobiecej anatomii. Nieprawidłowa czynność tej warstwy macicy pozostaje istotną przyczyną niepowodzeń implantacji, nawracających utrat ciąży i innych patologii odpowiedzialnych za problemy z płodnością.

Zdolność regeneracyjna endometrium zależy od odpowiedniej populacji komórek macierzystych występujących w tej tkance i jest jednym z czynników decydujących o pomyślnym zajściu w ciążę i jej rozwiązaniu.

Mimo znacznego postępu, jaki dokonał się w medycynie rozrodu, dotychczas słabo poznano mechanizmy zaburzeń czynności endometrium, szczególnie w odniesieniu do okresowej regeneracji warstwy czynnościowej. Stąd też zrozumienie biologicznych uwarunkowań receptywności błony śluzowej macicy staje się kluczowe dla opracowania możliwie najskuteczniejszych strategii leczenia kobiecej niepłodności.

Prawidłowe funkcjonowanie endometrium stanowi między innymi wynik złożonej interakcji między macicą a osią podwzgórze–przysadka–jajnik. Endometrium jest wrażliwym celem dla steroidowych hormonów płciowych, szybko modyfikującym cechy strukturalne, zarówno pod wpływem hormonów endogennych, jak i podawanych w celach anty-koncepcji, stymulacji jajeczkowania, w ramach menopauzalnej terapii hormonalnej czy leczenia przeciwnowotworowego. Zrozumienie zmian zachodzących w endometrium pod wpływem wymienionych terapii ma istotne znaczenie dla ginekologów.

Ważna jest również znajomość zmian patologicznych zlokalizowanych w endometrium czy macicy, ich rozpoznawanie oraz leczenie w różnych okresach życia kobiety. Stymulacja estrogenowa niezrównoważona progesteronem przyczynia się do wystąpienia rozrostu, krwawień i neoplazji. W przebiegu endometriozy rozwija się natomiast oporność na progesteron; ze względu na związek tego stanu z niepłodnością, w prezentowanej książce zostało również uwzględnione postępowanie diagnostyczne i leczenie w takich przypadkach.

Moim zamiarem było przekazanie ginekologom, szczególnie zajmującym się rozrodczością, informacji na temat budowy histologicznej endometrium, jego wrażliwości na hormony płciowe, receptywności, przebiegu „dialogu” z zagnieżdżającym się zarodkiem, a także nieprawidłowości wymagających właściwego rozpoznania i leczenia.