Współczesne problemy geriatrii i psychogeriatrii - wybrane zagadnienia w praktyce lekarza rodzinnego

PRZEDMOWA • 7

Rozdział 1. PODSTAWOWE WYZWANIA GERIATRII • 9

• Biologia i charakterystyka starzenia się • 10
• Mechanizmy i teorie starzenia się • 10
• Starzenie pierwotne (fizjologiczne) • 12
• Starzenie przyspieszone (patologiczne) • 12
• Patofizjologia starzenia się • 13
• Specyfika symptomatologii starzenia się • 13
• Zadania medycyny geriatrycznej • 14
• Specyfika chorowania w wieku senioralnym i możliwości farmakoterapii • 16
• Stosowanie leków w podeszłym wieku • 18
• Ryzyko działań niepożądanych • 19
• Zaprzestanie farmakoterapii • 22
• Najczęstsze nieprawidłowości w terapii wieku podeszłego • 22
• Nadużywanie leków (polipragmazja) • 23
• Nieodpowiednie stosowanie leków • 23
• Zażywanie zbytecznego leku • 24
• Brak ordynacji leków mimo wskazań klinicznych • 25
• Jatrogenny zespół geriatryczny • 27
• Wielkie problemy geriatryczne (the giants of geriatrics) • 27
• Choroby wieku podeszłego • 28
• Upadki w wieku podeszłym – przyczyny, następstwa i zapobieganie • 28
• Nietrzymanie moczu i stolca • 29
• Zaparcia • 30
• Osteoporoza i ryzyko złamań •32
• Czynniki ryzyka osteoporozy •32
• Zapobieganie osteoporozie • 33
• Leczenie osteoporozy • 34
• Zaburzenia neurologiczne związane ze starością •34
• Starzenie się układu neurologicznego • 34
• Choroby naczyniowe mózgu • 36
• Otępienie miażdżycowe • 36
• Zaburzenia psychopatologiczne w chorobie Parkinsona • 38
• Zmiany starcze w zakresie narządów zmysłów • 40
• Zmiany w narządzie słuchu • 40
• Zmiany w narządzie wzroku • 41
• Presbyopia (starczowzroczność) • 42
• Zaćma (cataracta) • 43
• Jaskra (glaucoma) • 45
• Zmiany degeneracyjne ciała szklistego i siatkówki • 47
• Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD, age related macular degeneration) •48
• Zmiany w zakresie innych zmysłów • 50
• Kardiologia geriatryczna • 51
• Zmiany starcze w zakresie układu sercowo-naczyniowego • 51
• Przewlekły zespół wieńcowy • 52
• Zaburzenia rytmu serca • 54
• Niewydolność krążenia • 55
• Nadciśnienie tętnicze w wieku podeszłym • 56
• Choroby reumatyczne wieku podeszłego • 62
• Choroby hematologiczne w wieku podeszłym • 64
• Starzenie się układu krwiotwórczego i immunologicznego • 64
• Niedokrwistości • 65
• Niedobór żelaza bez niedokrwistości (sideropenia sine anemia) • 66
• Niedokrwistość megaloblastyczna • 66
• Zespoły mieloproliferacyjne u ludzi starszych • 67
• Zaburzenia homeostazy u ludzi starszych • 68
• PODSUMOWANIE • 69 

Rozdział 2. PODSTAWOWE PROBLEMY I WYZWANIA PSYCHOGERIATRII • 73

• Zagadnienia związane z psychiką osób w wieku podeszłym • 74
• Neurofizjologiczne i neuroanatomiczne podłoża zaburzeń zachowania • 75
• Zmiany degeneracyjne w mózgu zachodzące w procesie starzenia się • 77
• Depresja • 79
• Zaburzenia nerwicowe • 83
• Zaburzenia lękowe i sposoby ich leczenia • 84
• Zespoły majaczeniowe • 87
• Otępienie • 89
• Postępowanie niefarmakologiczne w otępieniach • 92
• Postępowanie farmakologiczne • 93
• Choroba Alzheimera • 94
• Zaburzenia psychopatologiczne w chorobie Alzheimera • 96
• Terapia farmakologiczna • 98
• Inhibitory esterazy acetylocholiny • 100
• Wpływ na układ glutaminergiczny • 101
• Współdziałanie inhibitorów esterazy acetylocholinowej (AchEI) z memantyną • 101
• Inne leki • 102
• Leczenie zaburzeń psychicznych i zachowania w AD • 102
• Uwagi końcowe • 104
• Uzależnienie od leków nasennych w wieku senioralnym • 106
• Pojęcie uzależnienia • 108
• Zależność fizyczna, tolerancja, zespół abstynencyjny • 108
• Nałóg • 110
• Zachowania pacjentów poszukujących leków • 111
• Eskalacja używania • 111
• Poszukiwanie leków • 111
• „Zakupy u doktorów” • 112
• „Błaganie” • 112
• Niebenzodiazepinowe leki nasenne • 113
• Benzodiazepiny • 113
• Nadużywanie benzodiazepin • 115
• Uzależnienie od benzodiazepin • 116
• Zasady stosowania benzodiazepin • 117
• Uzależnienie od leków nasennych u osób starszych – podsumowanie • 120
• Rola aktywności fizycznej i umysłowej w opóźnieniu rozwoju otępienia • 121
• Teoretyczne i praktyczne aspekty neurorehabilitacji • 136
• Wskazania • 136
• Podstawowe założenia i cele rehabilitacji neurologicznej • 137
• Metody stosowane w fizjoterapii neurologicznej • 138

Rozdział 3. WYBRANE ASPEKTY PIELĘGNACJI PACJENTÓW GERIATRYCZNYCH • 141

• Opieka geriatryczna w dobie pandemii COVID-19 • 142
• Zalecenia dotyczące organizacji procesu udzielania świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej w związku ze stanem epidemii i ryzykiem zakażeń SARS-CoV-2  i zachorowań na COVID-19 • 145
• Wyzwania opieki pod koniec życia w dobie pandemii COVID-19 • 153
• Planowanie opieki medycznej z wyprzedzeniem • 155
• Komunikacja połączona z wrażliwością i współczuciem • 157
• Opieka zintegrowana, duchowa oraz towarzyszenie pacjentowi • 158
• Zmniejszanie nasilenia symptomów choroby podstawowej • 158
• Zalecenia w zakresie leczenia objawowego – ciężka duszność w przebiegu COVID-19 • 160
• Leczenie niefarmakologiczne • 160
• Postępowanie farmakologiczne • 161
• Opieka nad chorymi terminalnie w ostatnim stadium choroby oraz wsparcie dla rodziny w okresie umierania chorego oraz po jego śmierci • 164
• Jakość życia pacjentów i ich opiekunów • 166
• Psychologiczne aspekty radzenia sobie z chorobami i ograniczeniami w starości • 168

PIŚMIENNICTWO • 171