Medyczne laboratorium diagnostyczne

1. Charakterystyka analityczna metody laboratoryjnej - Bogdan Solnica

1.1. Wstęp

1.2. Granica próbki ślepej

1.3. Granica wykrywalności

1.4. Granica oznaczalności

1.5. Czułość funkcjonalna

1.6. Liniowość

1.7. Odporność

1.8. Dokładność

1.9. Precyzja

2. Metody spektroskopowe – Krystyna Sztefko

2.1. Wstęp

2.2. Promieniowanie elektromagnetyczne

2.3. Oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego z materią

2.4. Kryteria podziału  metod spektroskopowych

2.4.1. Spektroskopia absorpcyjna UV-VIS

2.4.2. Absorpcja atomowa

2.4.3. Absorpcja cząsteczkowa

2.4.4. Chromofory

2.4.5. Emisja atomowa

2.4.6. Emisja cząsteczkowa

2.4.7. Spektroskopia UV-VIS w diagnostyce laboratoryjnej

2.5. Jądrowy rezonans magnetyczny

2.6. Metody spektroskopii absorpcyjnej

2.6.1. Metody spektrofotometryczne

2.6.2. Metody pomiaru światła w roztworach mętnych (turbidymetria i nefelometria)

2.6.3. Spektrometria atomowo-absorpcyjna

2.7. Metody spektroskopii emisyjnej

2.7.1. Fotometria płomieniowa

2.8. Spektroskopia luminescencji

2.9. Fluorescencja

2.9.1. Aparatura do pomiaru fluorescencji (spektrofluorymetry)

2.9.2. Problemy z pomiarem fluorescencji

2.9.3. Zastosowanie fluorymetrii w diagnostyce laboratoryjnej

2.10. Chemiluminescencja 

2.10.1. Powstawanie chemiluminescencji

2.10.2. Aparatura do pomiaru chemiluminescencji

2.10.3. Zastosowanie chemiluminescencji w diagnostyce laboratoryjnej

2.11. Reflektometria

2.12. Podsumowanie

3. Metody elektrochemiczne - Krystyna Sztefko

3.1. Wstęp

3.2. Zasady metod elektrochemicznych

3.2.1. Potencjometria

3.2.2. Amperometria

3.2.3. Konduktometria

3.2.4. Kulometria

3.3. Elektrody stosowane w elektrochemii

3.3.1. Elektrody referencyjne (odniesienia, porównawcze)

3.3.2. Elektrody selektywne (wskaźnikowe, indykatorowe)

3.4. Elektrody selektywne dla cząsteczek

3.4.1. Elektroda do pomiaru ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla

3.4.2. Elektroda do pomiaru ciśnienia parcjalnego tlenu

3.4.3. Elektrody wykorzystujące proces biologicznego rozpoznawania

3.4.4. Biosensory DNA

3.4.5. Biosensory immunochemiczne

3.5. Podsumowanie

4. Metody elektroforetyczne - Maria Kapusta

4.1. Wstęp

4.2. Rodzaje nośników elektroforetycznych

4.2.1. Żele agarozowe

4.2.2. Żele poliakrylamidowe

4.3. Techniki stosowane do  rozdziału, identyfikacji i oznaczania ilości białek

4.3.1. Elektroforeza w żelu poliakrylamidowym

4.3.2. Elektroforeza natywna

4.3.3. Ogniskowanie izoelektryczne

4.3.4. Elektroforeza dwukierunkowa

4.3.5. Elektrochromatografia

4.3.6. Elektroforeza kapilarna

4.4. Metody immunoelektroforetyczne

4.4.1. Immunoelektroforeza

4.4.2. Immunofiksacja

4.4.3. Immunoelektroforeza rakietowa według Laurella

4.4.4. Wykrywanie białek przy użyciu metody Western blot

4.5. Techniki barwienia

4.6. Ilościowa ocena rozdziałów elektroforetycznych

4.7. Zastosowanie metod elektroforetycznych w diagnostyce laboratoryjnej

4.7.1. Rozdział elektroforetyczny białek surowicy

4.7.2. Rozdział elektroforetyczny białek moczu

4.7.3. Rozdział elektroforetyczny białek płynu mózgowo-rdzeniowego

4.7.4. Rozdział elektroforetyczny kwasów nukleinowych

5. Metody chromatograficzne - Agnieszka Kondracka, Zbigniew Bartoszewicz

5.1. Zasada metod chromatograficznych

5.1.1.      Przygotowanie próbek do rozdziału chromatograficznego

5.1.2.      Ocena jakości rozdziału chromatograficznego

5.1.3.      Aspekty ilościowe rozdziału chromatograficznego

5.2.      Techniki pomiarowe i aparatura

5.2.1.      Chromatografia gazowa

5.2.2.      Kolumnowa chromatografia cieczowa

5.2.3.      Chromatografia cienkowarstwowa

5.3.      Przykłady zastosowania metod chromatograficznych w diagnostyce laboratoryjnej

5.3.1.      Profil steroidów w moczu dobowym metodą chromatografii gazowej

5.3.2.      Analiza składników powietrza wydychanego za pomocą chromatografii gazowej

5.3.3.      Analiza składu kwasów mykolowych metodą HPLC

5.3.4.      Badanie wariantów hemoglobiny i oznaczanie HbA1c za pomocą analizatorów chromatograficznych

5.3.5.      Oznaczanie amin biogennych z użyciem HPLC

6. Technika spektrometrii mas - Zbigniew Bartoszewicz, Agnieszka Kondracka, Dominik Domański

6.1. Zasada techniki spektrometrii mas

6.2. Techniki pomiarowe i aparatura

6.2.1. Typy analizatorów

6.2.2. Możliwości analizy związków w zależności od wybranej techniki spektrometrii mas

6.3. Przykłady zastosowania techniki spektrometrii mas w diagnostyce laboratoryjnej

6.3.1. Warunki wprowadzania techniki spektrometrii mas do rutynowych badań diagnostycznych

6.3.2. Zastosowania spektrometrii mas w endokrynologii

6.3.3. Wykrywanie wrodzonych wad metabolicznych

6.3.4. Zastosowania spektrometrii mas w mikrobiologii

6.3.5. Zastosowanie spektrometrii mas w monitorowaniu stężenia leków

6.3.6. Zastosowanie spektrometrii mas w toksykologii

6.3.7. Przyszłość spektrometrii mas w laboratorium diagnostycznym

7. Metody immunochemiczne - Krystyna Sztefko

7.1. Zasada metod immunochemicznych

7.2. Rodzaje metod immunochemicznych

7.2.1. Metody strąceniowe

7.2.2. Metody immunochemiczne ze znacznikiem

7.3. Standaryzacja i harmonizacja metod immunochemicznych

7.4. Techniki pomiarowe w metodach immunochemicznych

7.5. Zastosowanie metod immunochemicznych w diagnostyce laboratoryjnej

7.6. Przedanalityczne i analityczne czynniki interferujące w metodach immunochemicznych

7.6.1. Reakcje krzyżowe w metodach immunochemicznych

7.6.2. Białka wiążące jako źródło interferencji w metodach immunochemicznych

7.6.3. Nieimmunogenne kompleksy białek z IgG, autoprzeciwciała, przeciwciała heterofilowe i przeciwciała antyzwierzęce jako źródło interferencji w metodach immunochemicznych

7.7. Efekt niskiej dawki i efekt wysokiej dawki

7.8. Poszukiwanie i usuwanie interferujących przeciwciał

7.9. Uwaga końcowa

8. Metody analityczne w technologii suchej chemii - Krystyna Sztefko, Przemysław Tomasik

8.1. Wstęp

8.2. Techniki pomiarowe stosowane w suchej chemii

8.2.1. Odczyt wzrokowy

8.2.2. Reflektometria

8.2.3. Fluorymetria

8.2.4. Potencjometria

8.3. Wykorzystanie suchej chemii w diagnostyce laboratoryjnej

8.3.1. Testy paskowe do badania ogólnego moczu

8.3.2. System Vitros

8.3.3. Reflotron

8.3.4. Systemy HemoCue

8.3.5. Biosensory i immunosensory

8.3.6. Metody immunochromatograficzne bocznego przepływu

8.4. Zalety metod suchej chemii

9. Metody izotopowe - Krystyna Sztefko

9.1. Wstęp

9.2. Emitery promieniowania alfa, beta i gamma w diagnostyce laboratoryjnej

9.3. Prawo rozpadu promieniotwórczego

9.4. Aktywność preparatu promieniotwórczego i jej jednostki

9.5. Pomiar aktywności w laboratorium

9.6. Ochrona przed promieniowaniem

9.6.1. Dawka pochłonięta i dawka ekspozycyjna

9.7. Ochrona przed skutkami promieniowania

9.8. Rodzaje metod izotopowych

9.8.1. Analiza aktywacyjna

9.8.2. Metody radiometryczne

9.8.3. Rozcieńczania izotopowe

9.9. Izotopy w diagnostyce laboratoryjnej

9.9.1. Aparatura do pomiaru promieniowania

9.9.2. Pomiar izotopów stabilnych

9.9.3. Pomiar emiterów promieniowania beta

9.9.4. Pomiar emiterów promieniowania gamma

9.10. Zastosowanie metod izotopowych w diagnostyce laboratoryjnej

9.10.1. Metody immunochemiczne

9.10.2. Metody stosowane w genetyce i biologii molekularnej

9.10.3. Testy oddechowe

9.10.4. Ocena funkcji mózgu

9.10.5. Ocena utraty białka z przewodu pokarmowego

9.10.6. Metoda rozcieńczenia znacznika

9.10.7. Zastosowanie techniki spektrometrii mas połączonej z rozcieńczeniem izotopowym

10. Cytometria przepływowa - Łukasz Sędek, Bogdan Mazur

10.1. Wprowadzenie do techniki cytometrii przepływowej

10.1.1. Rozwój cytometrii przepływowej

10.1.2. Budowa cytometru przepływowego

10.1.3. Materiał do badań cytometrycznych

10.1.4. Zasada pomiaru cytometrycznego

10.1.5. Techniki barwienia materiału do analizy cytometrycznej

10.1.6. Podstawy zjawiska fluorescencji

10.1.7. Właściwości spektralne fluorochromów stosowanych w cytometrii przepływowej

10.1.8. Kontrola poprawności pracy cytometru

10.2. Zastosowania cytometrii przepływowej

10.2.1. Zastosowanie cytometrii przepływowej w immunologii i hematologii

10.2.2. Pozostałe zastosowania cytometrii przepływowej

10.3. Podsumowanie

11. Metody biologii i genetyki molekularnej - Marek Sanak

11.1. Wstęp

11.2.    Kliniczne skutki mutacji

11.3. Rodzaje mutacji genetycznych

11.3.1. Mutacje punktowe

11.3.2. Mutacje wielonukleotydowe

11.4. Mutacje genomu mitochondrialnego

11.5. Metody wykrywania mutacji genowych

11.5.1. Materiał biologiczny do badania DNA

11.5.2. Techniki wykrywania mutacji genowych

11.6. Metody celowane wykrywania mutacji genowych

11.6.1. Klasyczne techniki hybrydyzacji DNA genomowego

11.6.2. Amplifikacja DNA genomowego techniką polimerazowej reakcji łańcuchowej

11.6.3. Badanie polimorfizmu restrykcyjnego produktów amplifikacji PCR

11.6.4. Badanie produktów amplifikacji PCR poprzez ich detekcję techniką hybrydyzacji

11.6.5. Inne celowane metody wykrywania mutacji genowej

11.6.6. Metody celowane wykrywania mutacji typu insercyjno-delecyjnego

11.6.7. Wykrywanie mutacji dynamicznych techniką PCR

11.7. Dostępność badań w genetycznej diagnostyce molekularnej

11.7.1. Metody molekularne w badaniach cytogenetycznych

12. Metody stosowane w badaniach hematologicznych - Bogdan Mazur

12.1. Historia badań hematologicznych

12.2. Materiał do badań hematologicznych

12.3. Metody badań hematologicznych    

12.3.1. Metoda 3-diff

12.3.2. Metoda 5-diff

12.4. Wyniki badań hematologicznych

12.5. Standaryzacja

12.6. Automatyzacja w immunohematologii

13. Metody stosowane w badaniach hemostazy - Anna Raszeja-Specht, Jacek Golański

13.1. Wstęp

13.2. Materiał do badań układu hemostazy

13.3. Badania układu krzepnięcia metodami fizykochemicznymi

13.4. Oznaczanie liczby płytek krwi

13.5. Badanie reaktywności płytek krwi

13.5.1. Turbidymetryczny pomiar agregacji

13.5.2. Impedancyjny pomiar agregacji

13.5.3. Pomiar czasu okluzji

13.6. Badania z wykorzystaniem wiskozymetrycznych i/lub optycznych metod detekcji skrzepu

13.6.1. Czas protrombinowy (PT)

13.6.2. Czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (APTT)

13.6.3. Fibrynogen (Fg)

13.6.4. Czas trombinowy (TT)

13.6.5. Czas reptylazowy (RT) lub czas ankrodowy

13.6.6. Czas ekarynowy (ECT)

13.6.7. Oznaczanie aktywności czynników VIII, IX i XI

13.6.8. Oznaczanie aktywności czynników VII, V, II i X

13.6.9. Wykrywanie oporności na aktywowane białko C (APC-R)

13.6.10. Wykrywanie przeciwciał antyfosfolipidowych: antykoagulantu tocznia (LA) i innych

13.7. Badania układu krzepnięcia metodami biochemicznymi z zastosowaniem substratów chromogennych

13.7.1. Oznaczanie aktywności antytrombiny (AT)

13.7.2. Oznaczanie aktywności białka C (PC)

13.7.3. Oznaczanie aktywności anty-Xa

13.8. Badania układu krzepnięcia metodami immunochemicznymi

13.8.1. Oznaczanie stężenia dimeru D (DD)

13.8.2. Antygen czynnika von Willebranda (vWF:Ag)

13.8.3. Wiązanie czynnika von Willebranda z kolagenem (vWF:CB)

13.8.4. Aktywność czynnika von Willebranda jako kofaktora rystocetyny (vWF:RCo)

13.8.5. Oznaczanie stężenia całkowitego (PS) i wolnego (fPS) białka S

13.8.6. Oznaczanie stężeń przeciwciał antykardiolipinowych (ACA) i przeciwciał przeciw ß2-glikoproteinie I (ß2-GPI)

13.8.7. Oznaczanie stężeń przeciwciał przeciw kompleksowi czynnik płytkowy 4-heparyna (anty-PF4/H)

13.9. Metody biologii molekularnej

13.10. Aparatura wykorzystywana w diagnostyce zaburzeń hemostazy

13.11. Analizatory POCT

13.12. Automatyzacja i integracja laboratoryjnej diagnostyki hemostazy

13.13. Kierunki rozwoju diagnostyki hemostazy

14. Metody stosowane w diagnostyce mikrobiologicznej - Elżbieta Stefaniuk

14.1. Wstęp

14.2. Hodowla drobnoustrojów

14.2.1. Hodowla bakterii i grzybów

14.2.2. Diagnostyka wirusologiczna oparta na hodowlach komórkowych

14.2.3. Systemy automatyczne do hodowli bakterii i grzybów z krwi i płynów z jam ciała

14.3. Metody mikroskopowe

14.4. Techniki barwienia

14.5. Identyfikacja drobnoustrojów

14.5.1. Klasyczne schematy identyfikacyjne drobnoustrojów

14.5.2. Automatyczne systemy do identyfikacji drobnoustrojów

14.5.3. Spektrometria mas

14.6. Metody serologiczne i immunochemiczne

14.7. Oznaczanie lekowrażliwości drobnoustrojów

14.6.1. Automatyczne systemy do identyfikacji i oznaczania lekowrażliwości drobnoustrojów

14.8. Metody biologii molekularnej

14.8.1. Molekularna diagnostyka zakażeń

14.8.2. Typowanie genetyczne dla celów epidemiologii

15. Laboratoryjny system informatyczny  - Barbara Kopeć, Piotr Sitkowski

15.1. Wstęp

15.2. Funkcje laboratoryjnego systemu informatycznego

15.2.1. Moduł „Rejestracja zleceń”

15.2.2. Moduł „Przyjęcie materiału do laboratorium”

15.2.3. Moduł „Komunikacja z analizatorami”

15.2.4. Moduł „Kontrola jakości”

15.2.5. Moduł „Autoryzacja wyniku badania”

15.2.6. Moduły wspomagające zarządzanie laboratorium

15.3. Ochrona danych medycznych i osobowych pacjentów w laboratorium

15.4. Koszty informatyzacji

16. Automatyzacja w medycznym laboratorium diagnostycznym - Bogdan Solnica

16.1. Wstęp

16.2. Automatyczne analizatory laboratoryjne. Konsolidacja badań

16.3. Automatyzacja fazy pozaanalitycznej

16.4. Częściowa i całkowita automatyzacja laboratorium